ارتباطات بین فردی و بین فرهنگی در جامعه و جوامع کرونایی
بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19) یک بیماری تنفسی است،که می تواند از فردی به فرد دیگر گسترش یابد. این بیماری در ووهان ، استان هوبی چین، در دسامبر سال 2019 پدیدار شد که بسیار مسری است ودر بخش هایی از چین و برخی کشورهای دیگر ظرف مدت 1 ماه به سرعت گسترش یافت .شیوع COVID-19 نه تنها در چین بلکه در سطح بین المللی توجه جدی به وجود آورد(Luo and others:2020 ).
کرونا تنها سلامتی و جان انسان ها را به خطر نینداخته است بلکه بر روی ارتباطات افراد با یکدیگر و با دیگر کشورها و قومیت ها نیز تاثیر بسزایی گذاشته است.
که در اینجا به چند پیامد ارتباطی ناشی از کرونا اشاره می کنم
مختل شدن ارتباطات(فیزیکی) بین فرهنگی بین المللی
روابط خارجی ایران با کشورهای دیگر از ابتدا تا کنون فراز و نشیب های زیادی پشت سر گذاشته است ؛امروزه در پی شیوع کرونا، بسیاری از کشورها مرزهای خود را به روی کشورهای دارای این بیماری چون چین و ایران و ایتالیا را بستند و ارتباط فیزیکی محدود شد واز طرف دیگر ، مسافران کشورهایی چون اکوادور از مبدا ایران، چین، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا و کره جنوبی به قرنطینه منتقل می‌شوند و در نتیجه چنین اقداماتی حساسیت بین فرهنگی افزایش پیدا می کند ؛اولین و شاخص ترین تحقیقی که در باب «حساسیت بین فرهنگی» به ذهن همه ما خطور می کندکه این طیف با توجه به ارزش های اجتماعی زمان و مکان تنظیم شده است بیانگر میزان تمایل یا عدم تمایل گروه های مختلف نسبت به یکدیگر است». به گویه هایی نظیر :
او را فقط به عنوان میهمان در کشورم می پذیرم.
او باید از کشورمان بیرون برود« عدم تمایل»(حکیمی ودادگران:1390).
بنابراین طبق این تعریف براساس مسری بودن بیماری کرونا اکثرکشورها ارتباط زمینی و هوایی خود را با ایران و چین و ایتالیا قطع کرده اند و ارتباطات (فیزیکی )کاهش یافته است؛ میلتونبنت، حساسیت بین فرهنگی را نوعی فر آیند توسعه تعریف میکند که فرد از طریق آن تواناییها و ظرفیتهای گسترده ای را برای همسانی با تفاوتهای فردی در خود توسعه میدهد. این دیدگاه به طور کلی بیانگر این مسئله است که توسعه ارتباطات بین فردی، منجر به کاهش حساسیتهای بین فرهنگی میشود(حکیمی و دادگران:1390).
مختل شدن ارتباطات بین فرهنگی در درون یک سرزمین مشترک
ارتباطات بین فرهنگی گاهی با تضاد و عدم انطباق فرهنگی همراه است که ناشی از کلیشه ها و انگاره های ذهنی و...است برای مثال با شیوع ویروس کرونا برای اولین در قم،باعث شد تا به این شهر به منزله خطر توجه شد و در روزهای اول افراد در محیط هایی چون خوابگاه،دانشگاه و... با قمی ها ارتباط سانسور گونه برقرار می کردند و با تبلیغات برخی از افراد در فضای مجازی کلیشه های بسیاری درمورد مردم این شهر به وجود آمد که در سایر استان های کشور به مسافرین شهرهای قم و تهران حمله فیزیکی می کردند؛ بنابراین،کلیشه ها مانع برقراری ارتباط موفق می شوند،چرا که بیش از حد ساده،کلی و یا مبالغه آمیز هستند،کلیشه ها براساس سخن های نادرست،تحریف ها،و اغلب فرض های غلط می باشند،بنابراین تصویرهای نادرست از مردمی که با آن ها ارتباط برقرار می کنیم به وجود می آورند،کلیشه ها ارتباط بین فرهنگ ها را متوقف می کنند،چون عقاید و باورها را به حدی تکرار و تقویت می نمایند که اغلب جای «حقیقت» را می گیرند(حکیمی و دادگران به نقل ازسامووار و دیگران،396:1379).
به خاطر همین کلیشه ها، در طی هفته های گذشته چهره های مشهور سازمانی،دانشگاهی و پزشکی به دام تبلیغات رسانه ای علیه کرونا شدند و کامنت هایی مبنی بر رای به کرونا ،عدالت کرونا و... در فضاهای مجازی انتشار می یافت .
تقویت گفتگوی بین فردی و گفتگوی بین فرهنگی در فضای مجازی
سینگ (2010) استدلال می کند که با ظهور اینترنت ، افراد به فضاهایی مراجعه می کنند که در زمان و مکان مستقر نیستند( Shuter,2012).با شیوع کرونا و اعلام قرنطینگی و تعطیلی مدارس و دانشگاه ها و سینما و از طرف دیگر با افزایش مرگ و میر ناشی از کرونا ،عطش مردم نسبت به دریافت اطلاعات بیشتر شد و درنتیجه ارتباط و گفتگوی بین فرهنگی افزایش پیدا کرد برای مثال وزیر بهداشت ترکیه اعلام کرده که از طریق اپلیکیشن های اسکایپ یا زوم با ایران درباره نحوه مبارزه با کرونا تبادل از اطلاعات می کنیم.«اگرچه همکاری های مجازی ممکن است به گفتگوی بین فرهنگی منجر شود ، و شاید پیش زمینه گفتگو باشد ، اما این همکاری ها اغلب از عناصر گفتگوی لازم مانند همدلی و درک عمیق برخوردار نیستند»(Shuter,2012:7).
از طرف دیگر افراد مبتلا به کرونا پس از بهبودی در شبکه های مجازی چون اینستاگرام با گذاشتن استوری،لایو و پست با دیگر افراد به گفتگو می پردازند؛کوکس و هلن (1990 ). دو محقق استرالیایی، در یک پژوهش تجربی نشان دادند که ارتباطات تلفنی باعث بزرگ تر شدن شبکه اجتماعی میان افراد از طریق امکان برقراری ارتباطاتی که به طریقه چهره به چهره مقدور نیست، می شوند. در نتیجه تلفن همراه باعث گسترده تر شدن سطوح ارتباطی در روابط اجتماعی می شود. در ضمن تلفن همراه به تقویت روابط نزدیک میان افراد نیز کمک می کند،این کار از طریق برقراری روابط در زمان هایی که از نظر مکانی با یکدیگر فاصله دارند،انجام می شود (مسعودی و دیگران،6:1391).
همچنین در چنین بحرانی ساختار آموزش کشور نیز تغییر یافت و آموزش از کلاس های درس و فاصله ی نزدیک به کلاس مجازی انتقال یافت که دانشجو به صورت مداوم در دسترس استاد است و برعکس .
تقویت ارتباط میان فردی در خانه ها
ارتباطات میان فردی که عمدتا به صورت چهره به چهره از طریق کلامی و غیر کلامی انجام می شود، در برابر ارتباط جمعی قرار می گیرد ،ارتباط بین فردی از رفتارهای کلامی و غیر کلامی تشکیل شده که نحوه ترکیب آنها بر نفوذ پیام موثر است(فرخی و جعفری:1398).
در این فاجعه ی خطرناک کرونا،مکانی چون خانه اهمیت زیادی پیدا کرده است و با قرنطینه و در خانه ماندن، افراد به سمت ارتباطات خانوادگی رفتند و این مهمان ناخوانده از چین باعث شد افراد مفاهیمی چون ارتباط میان فردی،همدلی را درک کنند و همچنین به دلیل انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر ارتباط میان فردی(فیزیکی ) آداب هایی چون دست دادن،بوس کردن و...دچار مختل شده اند.
منابع
1-حکیمی،شیما؛دادگران،سیدمحمد(1390).آثار ارتباطات میان فرهنگی زوج های ایرانی و فرانسوی عضو انجمن دوستی ایران و فرانسه ساکن تهران بر انگاره های ذهنی و کاهش حساسیت بین فرهنگی آن ها،پایان نامه،دانشکده روان شناسی و علوم اجتماعی گروه ارتباطات،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
2-کوثری،مسعود؛ جوادی یگانه،محمدرضا؛خیرخواه،طاهره (1391).تلفن همراه و تاثیر آن در ارتباطات میان فردی جوانان دانشجو (مطالعه دانشجویان دانشگاه های تهران،مطالعات میان رشته ای در رسانه و فرهنگ،پؤوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال دوم،شماره اول .
3-فرخی،میثم؛جعفری،زهرا(1398).مولفه های ارتباط میان فردی شعیان با اهل سنت از دیدگاه معصومین (ع)،فصلنامه علمی-پژوهشی شماره اول
4-Luo, H., Tang, Q. L., Shang, Y. X., Liang, S. B., Yang, M., Robinson, N., & Liu, J. P. (2020). Can Chinese Medicine Be Used for Prevention of Corona Virus Disease 2019 (COVID-19)? A Review of Historical Classics, Research Evidence and Current Prevention Programs. Chinese Journal of Integrative Medicine, 1-8.
6-Shuter, R. (2012). Intercultural new media studies: The next frontier in intercultural communication. Journal of Intercultural Communication Research, 41(3), 219-237.
