مقدمه ای بر ارتباطات میان فرهنگی

تولد یک جامعه جهانی، ارتباطات مدرن ، تجارت و روابط بین الملل و همچنین مشکلات امنیتی و زیست محیطی که همه ما با آن روبرو هستیم باعث شده به طور فزاینده ای به هم وابسته شویم هیچ کس نمی تواند در انزوا زندگی کند. بنابراین ، خواه  دوست  داشته باشیم یا نه ، باید در کنار هم زندگی کنیم. به صورت فردی و جمعی باید احساس بیشتری از مسئولیت جهانی را در نظر بگیریم(Groff,2002) .یکی از راه های درک و انجام این مسئولیت جهانی برقراری ارتباط است «وود معتقد است که از طریق ارتباط با دیگران می فهمید که چه کسی هستید؟متعلق به کجا هستید؟هویت شما چند بعدی است؟ از این رو ارتباطات نه تنها باعث شناخت شخصیت شخصی وفرهنگ فرد می شود بلکه به جمع آوری اطلاعات درمورد دیگران نیز کمک می کند،این اطلاعات که از طریق ارتباطات کلامی و غیر کلامی جمع آوری شده است که در ارتباطات بین فرهنگی ضروری است»  .(Samovar, 1995,P:27)

ارتباطات

ارتباط، عبارت است از: فراگرد انتقال پیام از بسوی فرستنده برای گیرنده، مشروط بر آنکه در گیرنده ی پیام، مشابهت معنا با معنای مورد نظر فرستنده ی پیام ایجاد شود.» (محسنیان راد، ۱۳۶۹، ص ۵۷).

فرهنگ

ادواردهال، فرهنگ را عبارت از اطلاعات به اشتراک گذارده شده به همراه روش های اشتراک گذارده شده درباره رمز گذاری، ذخیره سازی و بازیابی آن اطلاعات می داند.از نظر مولانا فرهنگ عبارت است از زندگی و عادات روزمره افراد که به زندگی اجتماعی آن ها تسری پیدا می کند(بشیر،1394).

ارتباط میان فرهنگی

وجود دو فرهنگ و انتقال پیام از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر، ویژگی ارتباطات میان فرهنگی است و بررسی نوع فهم و دریافت مخاطب از پیام ارسالی و نیز مطالعه درباره ی آن در حوزه تخصص متخصصان ارتباطات میان فرهنگی است. (رضی، ۱۳۷۷: ۱۵۰).ارتباطات بین فرهنگی برای نشان دادن اصطلاحات مختلف از جمله ارتباطات بین قومی ، بین نژادی و بین گروهی به کار می رود و به برخوردهایی گفته می شود که افراد در آن خود را در زمینه های تجربی مبتنی بر گروه متفاوت می دانند2007) Kim,).اگرچه همه ی فرهنگ ها برای به اشتراک گذاشتن باورهای خود از نمادها استفاده می کنند اما این باورها و نمادها اغلب با هم متفاوت هستند،در یک فرهنگ،ممکن است شما برای قدردانی و تشکر لبخند بزنید در حالی که در فرهنگ دیگر افراد سکوت پیشه کنند بیلی معتقد است«فرهنگ ها روش های تفکر و رفتارشان متفاوت است»وود معتقد است ما با تعامل با دیگران،نگرش نسبت به آن ها کسب می کنیم و سپس آموزه های فرهنگی مان را در ارتباطی که برقرار می کنیم به کار می بریم .(Samovar, 1995) بنابراین آگاهی بین فرهنگی یعنی توانایی شناسایی و تبیین فرهنگی شباهت ها و تفاوت های فرهنگ های دیگر است و این آگاهی را می توان از طریق مشاهده،مسافرت و ارتباط به دست آورد (kim:1999). فرهنگ و ارتباطات به قدری در هم تنیده شده اند که به راحتی می توان فکر کرد که فرهنگ ارتباط است و ارتباطات ، فرهنگ است.(Samovar, 1995,P:57)

ارتباطات  بین فرهنگی

مسئله ی ارتباطات بین فرهنگی از دهه ی 1960مورد توجه نظریه پردازان قرار گرفته است. ارتباطات بین فرهنگی متوجه سه قلمرو به هم مرتبط و در عین حال مستقل از یکدیگر است که عبارت اند از:

1- حساسیت های بین فرهنگی

2- ذهنیت های بین فرهنگی

3- روش های آموزشی بین فرهنگی (عاملی و محمد خانی،44:1387).

تفاوت ارتباطات بین فرهنگی و ارتباطات میان فرهنگی

ارتباطات بین فرهنگی به جنبه های غیر شخصی، ذهنیات کلی افراد نسبت به فرهنگ ها و افراد دیگر و موضوعات و مسائل متعلق به آن فرهنگ ها و افراد به گونه ای کلی توجه می کنددرحالی که ارتباطات میان فرهنگی به جنبه های شخصی، ذهنیات افراد، دو طرف ارتباط در زمان برقراری ارتباط، و نیز راههای تسهیل ارتباطات و رفع سوء تفاهم های احتمالی در زمان ارتباط توجه دارد. البته لازم به ذکر است که بسیاری از اندیشمندان نیز این دو ارتباطات میان فرهنگی و ارتباطات بین فرهنگی را یکی در نظر گرفته اند. هدف مطالعات بین فرهنگی بیشتر شناخت درون مایه های فرهنگی با رویکرد مقایسه ای است و نتایج حال از مطالعات بین فرهنگی، راهنمای افراد درگیر در ارتباطات میان فرهنگی خواهد بود (بشیر و همکاران،1394 به نقل از شرف الدین، ۱۳۸۸: ۱۳۶).

ارتباط میان فرهنگی در ایران

ایران از کشورهایی است که تنوع اقوام در آن مشهود و بارز است. اصولا این دیدگاه مطرح است که بر اساس شواهد تاریخی، در طول پنج هزار سال گذشته، ایران هیچگاه مسکن قوم واحدی نبوده است،بلکه همیشه اقوام گوناگونی در کنار هم در این سرزمین زندگی می کرده اند.قوم یکی از انواع اساسی پاره فرهنگ ها محسوب می‌شود .قوم مشابه نژاد است، با این تفاوت که قم در طی زمان تغییر می‌کند در حالی که نژاد  تقریباً ثابت است، گروه‌های قومی بر اساس مشخصه هایی همچون دین،زبان و ویژگی‌های جسم از یکدیگر متمایز می‌شوند .بررسی مشخصه‌های اقوام نشان می‌دهد که تقسیم مردم ایران بر اساس زبان و دین صورت گرفته و نژاد نقش چندانی ندارد. اگرچه ویژگی‌های نژادی در بعضی موارد چون ترکمن ها،هزاره ها یا بربرها چشم گیر است ،ولی حتی در این اقوام نیز دین و زبان عامل مهم تری  است تا نژاد(احمدزاده کرمانی،۱۴۵:۱۳۹۰).

منابع

رضی، حسین (۱۳۷۷)، «ارتباطات میان فرهنگی تاریخ، مفاهیم و جایگاه)»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، شماره6 و7

محسنیان راد، مهدی (1369). ارتباط شناسی، ارتباطات انسانی. تهران، انتشارات سروش

عاملی، سعید رضا و محمد خانی، نجمه (1387). ارتباطات بین فرهنگی و گفتمان حقوقی، آموزشی و رسانه ای ایرانی. فصل نامه ی تحقیقات فرهنگی،شماره 4.

بشیر،حسن؛صافی اصفهانی،علی اکبر؛صافی اصفهانی،محمدوحید(1394).ارتباطات میان ادیانی، الهیات تطبیقی(علمی،پژوهشی)،شماره 14.

احمدزاده کرمانی( 1390).بازاندیشی در فرهنگ و رسانه.چاپار:تهران.

Samovar, L. A., Porter, R. E., McDaniel, E. R., & Roy, C. S. (2017). Communication between cultures. Nelson Education.

Kim, C. K. (1999). Improving intercultural communication skills: A challenge facing institutions of higher education in the 21st century (No. 99/09). Arbeitspapier.

Kim, Y. Y. (2007). Ideology, identity, and intercultural communication: An analysis of differing academic conceptions of cultural identity. Journal of Intercultural Communication Research, 36(3), 237-253.

Groff, L. (2002). Intercultural communication, interreligious dialogue, and peace. Futures, 34(8), 701-716.