هویت و ارتباطات بین فرهنگی و قومی

مقدمه

ما در دنیایی با هویت های متفاوت  و درهم و برهم زندگی می کنیم،با وجود فن آوری های ارتباطی و سیستم های حمل ونقل همچنان افرادی با فرهنگ،زبان،نژاد و ملیت های مختلف به هم نزدیک می شوند و حتی با هم زندگی می کنند بنابراین ارتباط بین افراد با فرهنگ و هویت های مختلف پدیده ی جدیدی نیست، هزاران هزار سال است که افراد با جنگ ،فعالیت های تجاری و... با یکدیگر درگیر هویت و مبادلات اجتماعی می شوند .

برای مثال خوابگاه محلی ست که دانشجویان به صورت موقت با امکانات محدود در آنجا مستقر می شوند، و ساکنین اتاق ها قومیت های مختلف و فرهنگ های متفاوتی دارند برخی فرهنگ خود را برتر می دانند و برای گسترش آن تلاش می کنند و برخی دیگر فرهنگ بومی خود را از دست می دهند و به تدریج شروع به یادگیری فرهنگ سایر دانشجویان  می کنند و ارزش های فرهنگی که در شهر یا میان آن ها رایج ست را دنبال می کنند و در نتیجه چنین تعاملاتی هویت فرهنگی آن ها دچار تغییر و تحول می شود«در این شرایط افراد به  نوع ، درک جدیدی از خود و دیگری دست یافته اند که می تواند با تعاریف سنتی آنها متفاوت باشد نگرش افراد، بر جهت گیری های هویتی آنان در تعامل با اعضای سایر گروه ها تأثیر مستقیم می گذارد»(عاملی،مولایی:1388).

دلایل بسیاری بر ضرورت آگاهی از هویت و تأثیر آن بر تعاملات بین فرهنگی وجود دارد در این پست ما با تعریف هویت شروع می کنیم:

هال یک طبقه بندی درمورد هویت ارائه می دهد: هرکدام از ما سه سطح از هویت داریم که ممکن است در تعامل ما با دیگران باشد یا نباشد. این سه سطح شامل: شخصی ،ارتباطی و اجتماعی است. هویت شخصی شما را از دیگران متمایز می کند. هویت های ارتباطی محصول روابط شما با افراد دیگر مانند همسر ، معلم / دانش آموز و... است. هویت های اجتماعی «معمولاً با گروه های مختلف مانند ملیت ، قومیت ، جنسیت یا وابستگی مذهبی یا سیاسی در ارتباط است» (Samovar,2017).

هویت قومی و هویت فرهنگی

دانشجویانی که از مناطق قومی مختلف به خوابگاه می آیند در تعامل با سایر اقوام نگرشی نسبت به جایگاه خود در میان دیگران و نیز نسبت به دیگران اقوام پیدا می کنند در این میان احساس نیاز به بازنمایی هویت قومی خود را میان دانشجویان بیشتر از دوره قبل از ورود  به دانشگاه دارند؛آن ها از مراسمات و آداب و رسوم،مهمان نوازی مردمان شهرشان می گویند در وهله اول در درون اجتماعات قومی خود جامعه پذیر شده اند؛بنابراین هویت قومی به «دیدگاه ها و شیوه های عمل فرهنگی گفته می شود که اجتماع معینی از مردم را متمایز می کند. اعضای گروهای قومی خود را از نظر فرهنگی متمایز از گروه بندی های دیگر در جامعه می دانند و دیگران نیز آنها را همین گونه می دانند» (گیدنز، 1380: 278).

هویت فرهنگی تمام ویژگی های هویت قومی و نژادی را در بر می گیرد با این تفاوت که مشترکات لزوما قومی نیستند. همچنین می تواند جوامع مذهبی را نیز شامل شود. بنابراین ، هویت فرهنگی یک اصطلاح گسترده تر در نظر گرفته می شود (Ortiz,2000).

برخی از محققان ارتباطات به طور خاص به هویت فرهنگی پرداخته اند.مولدن می گوید«از طریق ارتباطات است که ما قادریم شباهت ها وعدم تشابهات خود را با دیگران بیان و یا مشخص کنیم».در حالی که لوستیگ وکوستر هویت فرهنگی را «احساس تعلق فرد به یک گروه خاص فرهنگی یا قومی» می دانند (Samovar,2017).

جهانی شدن و تاثیرآن بر هویت فرهنگی

جهانی شدن تغییر در مقیاس سازمان های انسانی است که جوامع دوردست را به هم پیوند می دهد و دسترسی به روابط قدرت را در مناطق و قاره های جهان گسترش می دهد برای مثال در پاریس ،یک زن و شوهر در اواسط دهه بیست و یکم ازدواج کردند. یکی آمریکایی و دیگری یونانی بود پس از عروسی، آنها در آفریقا ماه عسل رفتند و سپس در انگلستان اقامت گزیدند. این تصویری ست که نشان دهد چگونه جهانی شدن بر تحولات هویتی  تأثیر می گذارد(Jensen,2011).گرچه افزایش تحرک فیزیکی جنبه فرهنگی مهمی از مدرنیته جهانی به طور کلی هست اما درست آن است که بگوییم بیشتر مردم غالبا تأثیر جهانی شدن را نه در سفر بلکه با ماندن در خانه احساس می کنند(توسلی،قلی پور:1386 به نقل از گیدنز) .با اختراع اینترنت در نیمه دوم قرن بیستم چهره جهان به صورت کلی دگرگون شد. در این محیط ارتباطی جدید، شاهد گسترش روابط میان گروه های هستیم که از تنوع قومی و فرهنگی بالایی برخوردارند. در این شرایط افراد به درک جدیدی از خود و دیگری دست یافته اند که می تواند با تعاریف سنتی آنها متفاوت باشد. نظام های ارتباطی جدید و پیشرفته نیز موجب بهبود و تسهیل در تعامل فرهنگی در دهه گذشته شده اند. (عاملی و مولایی، 1388).

تأثیر جهانی شدن در شکل گیری هویت فرهنگی ممکن است در نوجوانی و بزرگسالی بیشتر باشد. رسانه هایی مانند تلویزیون ، فیلم ، موسیقی و اینترنت نقش زیادی دارند(Jensen,2011). چنین فضایی هویت نامشخص و دائما متحولی را می آفریند، خصوصا برای نسلی که در مقایسه با نسل قبل با محرکهای فراوانی مواجه است؛بسیاری از افرادی که در اتاق های چت مشغول گفتگو با یکدیگر می باشند، با مشخصاتی غیرواقعی ظاهر شده و از زبان شخصیتی دروغین که از خود ساخته اند و آن را به مخاطب یا مخاطبان خود معرفی کرده اند، صحبت می کنند و همین شخصیت های ناشناس تأثیرات شگرفی را بر یکدیگر می نهند(انوریه،1393).

جهانی سازی 

جهانی‌سازی سبب بحران هویت و ازخودبیگانگی می‌شود.در جهانی‌سازی، از طریق وسایل ارتباط‌جمعی پیشرفته، فرهنگ کشورهای مسلط به راحتی به جهان سوم عرضه و سعی می‌شود هویت‌های فردی، قومی، ملّی و مذهبی این ملل تحقیر، تصغیر و نادیده شود. این هجوم به بدبین شدن نسل‌های جوان جهان سوم به فرهنگ، هویت، تاریخ خود و... ، و شیفتگی آنان نسبت به فرهنگ، آرمان‌ها، ایده‌ها و خواست‌های کشورهای مسلط می‌انجامد(خزائی،1387). برای مثال هالیوود در دهه های گذشته فیلم های زیادی تولید کرده است که هویت ایرانی را به چالش کشیده است ادوارسعید معتقد است که غرب همواره به بازنمایی «خودانگاره»مثبت غربی در برابر خودانگاره منفی«دیگر» شرقی (مسلمانان)در رسانه ها می پردازد(مهدی زاده،209:1391).

چارچوب های معرفی «خود»(غرب)	چارچوب های بازنمایی«دیگری»(اسلام و مسلمانان)
توسعه و نوگرایی	عقب ماندگی و تحجر
تساهل و بردباری	تعصب و خشونت
صلح طلبی	شرارت و جنگ طلبی
عقلانیت و مسئولیت شناسی	جنون و تندروی
قربانی تروریسم	مروج تروریسم
آزادی زنان	سرکوب زنان

 

 

 

 

 

منابع

عاملی، سعیدرضا؛ مولایی، حمیده. (1388)، دو جهانی شدن و حساسیت های بین فرهنگی مطالعه موردی روابط بین فرهنگی اهل تسنن و تشیع در استان گلستان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره 6.

حسن خزائی(1387). هویت و فرهنگ در عرصه فرهنگی ایرانی. مجله تخصصی زمانه، شماره 70

مهدی زاده،س.م(1391). نظریه های رسانه،اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی،تهران.انتشارات همشهری.

توسلی،عباس؛ قلی پور،سیاوش(1386).جهانی شدن و هویت فرهنگی قوم لک،جامعه شناسی ایران سال هشتم .شماره 3.

https://dmf.farhang.gov.ir/fa/article/5744/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA

 Samovar, L. A., Porter, R. E., McDaniel, E. R., & Roy, C. S. (2017). Communication between cultures. Nelson Education.

Ortiz, A. M. (2000). Expressing cultural identity in the learning community: Opportunities and challenges. New directions for teaching and learning, 2000(82), 67-79.

 Jensen, L. A., Arnett, J. J., & McKenzie, J. (2011). Globalization and cultural identity. In Handbook of identity theory and research (pp. 285-301). Springer, New York, NY.