بازنمایی رسانه ای از بیماری کرونا

مقدمه

از نظر ریچارد بازنمایی در رسانه ها عبارت است از نحوه ساختی که رسانه های جمعی از جنبه هایی از واقعیت مثل افراد، مکانها، اشیا، اشخاص، هویت های فرهنگی و دیگر مفاهیم مجرد می سازد. تجلی و نمودار شدن باز نمایی ها ممکن است به صور گفتاری، نوشتاری یا تصاویر متحرک باشد(احمدی،جواهری:1396).جریان مداوم و مکرر بازنمایی رسانه ها از جهان واقع به طرز قوی بر ادراکت ها و کنش های مخاطبان تأثیر می گذارد، زیرا فرض بر این است که این بازنمایی ها عین واقعیت است (مهدی زاده، ۱۳۸۴ : ۱۲۶-۱۲۷).معانی و مفاهیم موجود در پیام هایی که از شیوع بیماری کرونا در رسانه ها انتشار یافته اند اساس این بازنمایی را شکل می دهد که در آن می توان به یک سری اطلاعات نادرست از سیاست های رسانه ای در رابطه با این بیماری پی برد.

بازنمایی رسانه ای کرونا در چین

در بازنمایی از بیماری کرونا ، نمایشی خاص از این ویروس و کشورهایی که درگیر آن هستند در رسانه ها به وجود آمده است ؛ ترامپ چه در اخبار و چه در فضای مجازی از این بیماری به عنوان ویروس چینی یاد کرد و همچنین پومپو وزیر خارجه آمریکا کرونا را به چین ربط داده و بارها از این بیماری به عنوان «ویروس ووهان» نام برده است.

بنابراین،ساکن ووهان بودن یا حتی فقط چینی بودن «دیگری» خطرناکی تلقی می شود که ورود به آن ممنوع می شود و حتی عامل این شیوع می باشد و در نتیجه چنین روایت های خطرناکی به جای آنکه همدلی و همدردی برای قربانیان را به ارمغان آورد بیشتر موجب خشونت و نژاد پرستی می شود و در همین حال در فضای مجازی برای نشان دادن چینی ها به عنوان «دیگری»، دعوت به سرکوب خوردن خفاش ها و حیوانات دیگر کرده اند درحالی که خفاش ها در بسیاری از نقاط جهان از آفریقا تا اقیانوسیه مصرف می شوند؛ هال مفهوم "دیگری" را به عنوان یکی از مفاهیم بنیادین در بازنمایی می داند و بحث خود را با این سوال آغاز می کند که ما چگونه مردم و مکان هایی را که به وضوح "متفاوت" با ما هستند را نمایش می دهیم؟ و چرا "تفاوت" مفهوم مناقشه انگیز در بازنمایی است؟(مهدی زاده:1387).برای مثال هنگ کنگ در فضای مجازی عکس هایی از رستوران های چینی که در حال سرو موش های تازه متولد شده و سوپ خفاش ها هستند با هشتک هایی قرار می دهد.

در فیس بوک یک وبلاگ نویس تصویری از یک راننده را منتشر کرد که به مشتریان سرزمین چین خدمات ارائه نمی دهد و با پیامی بیان می کند«اگر شما چینی هستید از شما استقبال نمی شود زیرا شما همه ویروس ووهان دارید»یک تصویر گسترده با انتشار یک بنر در شانگهای با این پیام:«افرادی که از هوبئی برمی گردند همه وقت بمب هستند».تئوری بازنمایی اجتماعی بر این عقیده استوار است که وقتی جامعه با یک رویداد مهم روبرو می شود ، ایده های مشترک ، به مردم در توضیح و درک واقعه کمک می کند ،این ایده های مشترک اغلب از طریق رسانه ها تولید می شوند(Heffernan, Misturelli.,Thomson: 2011). و جریان مداوم و مکرر بازنمایی رسانه ها از جهان واقع به طرز قوی بر ادراکت ها و کشش های مخاطبان تأثیر می گذارد، زیرا فرض بر این است که این بازنمایی ها عین واقعیت است (مهدی زاده، ۱۳۸۴ : ۱۲۶-۱۲۷).

                                                                         

یک روزنامه دانمارکی کاریکاتوری با شکل ویروس کرونا به جای علائم نقشه جمهوری خلق چین منتشر کرد و همچنین مجله اکونومیست کره زمین ماسکی با پرچم چین منتشر کرده است«در رهیافت نشانه شناسی هر چیزی من جمله کلمات،تصاویر و خود چیزها می تواند به مثاله دال هایی برای تولید معنا به کارگرفته شود و به طورکلی روشی برای تحلیل چگونگی انتقال معنی به واسطه بازنمایی های بصری است.در این رهیافت بازنمایی شیوه ای تصور می شود که در آن کلمات در درون زبان به مثابه نشانه به کار گرفته می شوند(خالق پناه،165:1387).

از طرف دیگر اطلاعات در مورد ویروس کرونا به شدت در رسانه های اجتماعی چین کنترل می شود. سانسور محتوای COVID-19 در مراحل اولیه شیوع این بیماری آغاز شد آن ها با وارد کردن کلمات کلیدی در رابطه نکوهش دولت و برای حفظ چهره مثبت به سانسور پرداخته و اگر پیامی حاوی چنین کلماتی بود حذف می شود برای مثال در تصویر زیر از سانسور وی چت یک کاربر  تلاش می کند تا پیام های حاوی ترکیب کلمات کلیدی سانسور شده در رابطه با ویروس کرونا را  ارسال کند. کاربر دارای حساب کاربری چین پیام ها را دریافت نمی کند زیرا آنها شامل ترکیب کلمات سانسور شده هستند(Ruhan,Knockel,Nishihata:2020).

بازنمایی رسانه ای  کرونا در ایران

در صدا و سیمای ایران برای اینکه ثابت کنند اوضاع درمانی ایتالیا بدتر از ماست تصاویر مربوط به اسکان خیابانی مربوط به زلزله کرواسی را یه جای بیماران کرونایی پخش کردند و مدام روی آمار مرگ و میر بالا و ابتلا در ایتالیا و اسپانیا، هجوم مردم آمریکا و اروپا به فروشگاه‌ها و درگیری بین مردم برای دستمال توالت و صف کشیدن مردم آمریکا در صف خرید اسلحه در پی شیوع کرونا مانور داده می شود،پس می توان گفت باز نمایی شیوه ای است که از طریق آن واقعیت را واجد معنا می سازیم. همچنین معناهایی که درباره خودمان و دیگران و جهان پیرامونمان ایجاد می کنیم، از طریق باز نمایی با یکدیگر سهیم می شویم یا مورد مجادله قرار می دهیم (مهدی زاده، ۱۳۸۷: 16)

 

 

و از طرف دیگر رسانه هایی بی بی سی اخباری در رابطه با عدم توانایی مسئولان درمدیریت و سردرگمی آن ها در مواجهه با این ویروس،تصمیم های ناپخته و نسنجیده،مرگ و میر در رابطه با مصرف الکل و مشکلات بهداشتی ایران را بازنمایی می کنند همچنین آن ها با انتشار کلیپ هایی درباره کرونا گرفتن مسئولین ایران،گورهای دسته جمعی،تصاویر اماکن مذهبی و به ویژه شهر قم انواع متفاوتی از خبرهای غیر واقعی را منتشر می کنند.

بازنمایی از افراد مبتلا به کرونا

در فضای مجازی به افراد مبتلا به بیماری کرونا برچسب هایی نظیر بی احتیاطی، بی مبالاتی، بی مسئولیتی، زشت، تحقیرشدگی، سرزنش،طرد،تحقیر، مرگ و … به آنها داده می شود «در این راستا گافمن بیان می کند که بیشتر انسانها می کوشند تا برخی کارها را از دید افراد جامعه پنهان کنند و در نقش دیگری ظاهر شوند. لذا، یک نقش معین را به گونه ای کامل انجام نمی دهند»(مرادی،محمدتقی: 1389).

ایجاد ننگ برای کنترل شیوع فوق العاده بد است،این امر می تواند افراد را برای پنهان کردن بیماری به منظور جلوگیری از تبعیض سوق دهد ، می تواند افراد را از جستجوی مراقبت های بهداشتی باز دارد و می تواند مردم را از جستجوی رفتارهای سالم منصرف کند ، که همه اینها به گسترش ویروسی کمک می کند.

نتیجه گیری

در فضای مجازی کلیشه های منفی بسیاری که در اکثر مواقع اشتباه می باشد به آسیایی ها نسبت داده می شود و این منجر به شکل گیری یک دید منفی نسبت به این مردم می شود و نهایتا منجر به کنش ها و رفتارهای نامناسب می شود و نهایتا به ضعف در ارتباطات بین فرهنگی می شود.

همچنین بازنمایی صحیح این بیماری موجب افزایش آگاهی جامعه درباره پیشگیری از این بیماری  و افزایش کیفیت زندگی انسان ها می شود.

منابع

خواجه ئیان, داتیس, لبافی, & امیدی. (2019). رسانه و سلامت: شناسایی و تحلیل چارچوب‌های خبری در بازنمایی رسانه‌ای بیماری ام‌اس. فصلنامه مطالعات فرهنگ-ارتباطات, 20(46), 67-88.‎

مرادی، گلمراد؛محمدتقی،ایمان (1389). روش‌شناسی نظریه‌ی اجتماعی گافمن. فصلنامه علمی-پژوهشی زن و جامعه, 2(6), 59-78.‎

مهدی زاده، مهدی. (۱۳۸۷) «تحلیل محتوای بازنمایی های رسانه ای در جهان نابرابر»، مجله رسانه، شماره ۷۳، صص ۱۴۴-۱۲۷.

احمدی،محمد؛جواهری،فاطمه(1396)بازنمایی پدیده پلاسکو در رسانه تلگرام.دانشکده علوم انسانی و اجتماعی:دانشگاه خوارزمی.

Heffernan, C., Misturelli, F., & Thomson, K. (2011). The representation ofhighly pathogenic avian influenza in the Chinese media. Health, Risk & Society, 13(7-8), 603-620.

Ruan, L, Knockel, J, Crete-Nishihata , M(2020).Censored ContagionHow Information on theCoronavirus is Managed on Chinese Social Media.

https://fa.shafaqna.com/news/880138/

https://fa.shafaqna.com/news/881714/

https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/feb/28/sensationalist-media-is-exacerbating-racist-coronavirus-fears-we-need-to-combat-it

هویت و ارتباطات بین فرهنگی و قومی

مقدمه

ما در دنیایی با هویت های متفاوت  و درهم و برهم زندگی می کنیم،با وجود فن آوری های ارتباطی و سیستم های حمل ونقل همچنان افرادی با فرهنگ،زبان،نژاد و ملیت های مختلف به هم نزدیک می شوند و حتی با هم زندگی می کنند بنابراین ارتباط بین افراد با فرهنگ و هویت های مختلف پدیده ی جدیدی نیست، هزاران هزار سال است که افراد با جنگ ،فعالیت های تجاری و... با یکدیگر درگیر هویت و مبادلات اجتماعی می شوند .

برای مثال خوابگاه محلی ست که دانشجویان به صورت موقت با امکانات محدود در آنجا مستقر می شوند، و ساکنین اتاق ها قومیت های مختلف و فرهنگ های متفاوتی دارند برخی فرهنگ خود را برتر می دانند و برای گسترش آن تلاش می کنند و برخی دیگر فرهنگ بومی خود را از دست می دهند و به تدریج شروع به یادگیری فرهنگ سایر دانشجویان  می کنند و ارزش های فرهنگی که در شهر یا میان آن ها رایج ست را دنبال می کنند و در نتیجه چنین تعاملاتی هویت فرهنگی آن ها دچار تغییر و تحول می شود«در این شرایط افراد به  نوع ، درک جدیدی از خود و دیگری دست یافته اند که می تواند با تعاریف سنتی آنها متفاوت باشد نگرش افراد، بر جهت گیری های هویتی آنان در تعامل با اعضای سایر گروه ها تأثیر مستقیم می گذارد»(عاملی،مولایی:1388).

دلایل بسیاری بر ضرورت آگاهی از هویت و تأثیر آن بر تعاملات بین فرهنگی وجود دارد در این پست ما با تعریف هویت شروع می کنیم:

هال یک طبقه بندی درمورد هویت ارائه می دهد: هرکدام از ما سه سطح از هویت داریم که ممکن است در تعامل ما با دیگران باشد یا نباشد. این سه سطح شامل: شخصی ،ارتباطی و اجتماعی است. هویت شخصی شما را از دیگران متمایز می کند. هویت های ارتباطی محصول روابط شما با افراد دیگر مانند همسر ، معلم / دانش آموز و... است. هویت های اجتماعی «معمولاً با گروه های مختلف مانند ملیت ، قومیت ، جنسیت یا وابستگی مذهبی یا سیاسی در ارتباط است» (Samovar,2017).

هویت قومی و هویت فرهنگی

دانشجویانی که از مناطق قومی مختلف به خوابگاه می آیند در تعامل با سایر اقوام نگرشی نسبت به جایگاه خود در میان دیگران و نیز نسبت به دیگران اقوام پیدا می کنند در این میان احساس نیاز به بازنمایی هویت قومی خود را میان دانشجویان بیشتر از دوره قبل از ورود  به دانشگاه دارند؛آن ها از مراسمات و آداب و رسوم،مهمان نوازی مردمان شهرشان می گویند در وهله اول در درون اجتماعات قومی خود جامعه پذیر شده اند؛بنابراین هویت قومی به «دیدگاه ها و شیوه های عمل فرهنگی گفته می شود که اجتماع معینی از مردم را متمایز می کند. اعضای گروهای قومی خود را از نظر فرهنگی متمایز از گروه بندی های دیگر در جامعه می دانند و دیگران نیز آنها را همین گونه می دانند» (گیدنز، 1380: 278).

هویت فرهنگی تمام ویژگی های هویت قومی و نژادی را در بر می گیرد با این تفاوت که مشترکات لزوما قومی نیستند. همچنین می تواند جوامع مذهبی را نیز شامل شود. بنابراین ، هویت فرهنگی یک اصطلاح گسترده تر در نظر گرفته می شود (Ortiz,2000).

برخی از محققان ارتباطات به طور خاص به هویت فرهنگی پرداخته اند.مولدن می گوید«از طریق ارتباطات است که ما قادریم شباهت ها وعدم تشابهات خود را با دیگران بیان و یا مشخص کنیم».در حالی که لوستیگ وکوستر هویت فرهنگی را «احساس تعلق فرد به یک گروه خاص فرهنگی یا قومی» می دانند (Samovar,2017).

جهانی شدن و تاثیرآن بر هویت فرهنگی

جهانی شدن تغییر در مقیاس سازمان های انسانی است که جوامع دوردست را به هم پیوند می دهد و دسترسی به روابط قدرت را در مناطق و قاره های جهان گسترش می دهد برای مثال در پاریس ،یک زن و شوهر در اواسط دهه بیست و یکم ازدواج کردند. یکی آمریکایی و دیگری یونانی بود پس از عروسی، آنها در آفریقا ماه عسل رفتند و سپس در انگلستان اقامت گزیدند. این تصویری ست که نشان دهد چگونه جهانی شدن بر تحولات هویتی  تأثیر می گذارد(Jensen,2011).گرچه افزایش تحرک فیزیکی جنبه فرهنگی مهمی از مدرنیته جهانی به طور کلی هست اما درست آن است که بگوییم بیشتر مردم غالبا تأثیر جهانی شدن را نه در سفر بلکه با ماندن در خانه احساس می کنند(توسلی،قلی پور:1386 به نقل از گیدنز) .با اختراع اینترنت در نیمه دوم قرن بیستم چهره جهان به صورت کلی دگرگون شد. در این محیط ارتباطی جدید، شاهد گسترش روابط میان گروه های هستیم که از تنوع قومی و فرهنگی بالایی برخوردارند. در این شرایط افراد به درک جدیدی از خود و دیگری دست یافته اند که می تواند با تعاریف سنتی آنها متفاوت باشد. نظام های ارتباطی جدید و پیشرفته نیز موجب بهبود و تسهیل در تعامل فرهنگی در دهه گذشته شده اند. (عاملی و مولایی، 1388).

تأثیر جهانی شدن در شکل گیری هویت فرهنگی ممکن است در نوجوانی و بزرگسالی بیشتر باشد. رسانه هایی مانند تلویزیون ، فیلم ، موسیقی و اینترنت نقش زیادی دارند(Jensen,2011). چنین فضایی هویت نامشخص و دائما متحولی را می آفریند، خصوصا برای نسلی که در مقایسه با نسل قبل با محرکهای فراوانی مواجه است؛بسیاری از افرادی که در اتاق های چت مشغول گفتگو با یکدیگر می باشند، با مشخصاتی غیرواقعی ظاهر شده و از زبان شخصیتی دروغین که از خود ساخته اند و آن را به مخاطب یا مخاطبان خود معرفی کرده اند، صحبت می کنند و همین شخصیت های ناشناس تأثیرات شگرفی را بر یکدیگر می نهند(انوریه،1393).

جهانی سازی 

جهانی‌سازی سبب بحران هویت و ازخودبیگانگی می‌شود.در جهانی‌سازی، از طریق وسایل ارتباط‌جمعی پیشرفته، فرهنگ کشورهای مسلط به راحتی به جهان سوم عرضه و سعی می‌شود هویت‌های فردی، قومی، ملّی و مذهبی این ملل تحقیر، تصغیر و نادیده شود. این هجوم به بدبین شدن نسل‌های جوان جهان سوم به فرهنگ، هویت، تاریخ خود و... ، و شیفتگی آنان نسبت به فرهنگ، آرمان‌ها، ایده‌ها و خواست‌های کشورهای مسلط می‌انجامد(خزائی،1387). برای مثال هالیوود در دهه های گذشته فیلم های زیادی تولید کرده است که هویت ایرانی را به چالش کشیده است ادوارسعید معتقد است که غرب همواره به بازنمایی «خودانگاره»مثبت غربی در برابر خودانگاره منفی«دیگر» شرقی (مسلمانان)در رسانه ها می پردازد(مهدی زاده،209:1391).

چارچوب های معرفی «خود»(غرب)	چارچوب های بازنمایی«دیگری»(اسلام و مسلمانان)
توسعه و نوگرایی	عقب ماندگی و تحجر
تساهل و بردباری	تعصب و خشونت
صلح طلبی	شرارت و جنگ طلبی
عقلانیت و مسئولیت شناسی	جنون و تندروی
قربانی تروریسم	مروج تروریسم
آزادی زنان	سرکوب زنان

 

 

 

 

 

منابع

عاملی، سعیدرضا؛ مولایی، حمیده. (1388)، دو جهانی شدن و حساسیت های بین فرهنگی مطالعه موردی روابط بین فرهنگی اهل تسنن و تشیع در استان گلستان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، شماره 6.

حسن خزائی(1387). هویت و فرهنگ در عرصه فرهنگی ایرانی. مجله تخصصی زمانه، شماره 70

مهدی زاده،س.م(1391). نظریه های رسانه،اندیشه های رایج و دیدگاه های انتقادی،تهران.انتشارات همشهری.

توسلی،عباس؛ قلی پور،سیاوش(1386).جهانی شدن و هویت فرهنگی قوم لک،جامعه شناسی ایران سال هشتم .شماره 3.

https://dmf.farhang.gov.ir/fa/article/5744/%D8%AA%D8%A7%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA-%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1-%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA

 Samovar, L. A., Porter, R. E., McDaniel, E. R., & Roy, C. S. (2017). Communication between cultures. Nelson Education.

Ortiz, A. M. (2000). Expressing cultural identity in the learning community: Opportunities and challenges. New directions for teaching and learning, 2000(82), 67-79.

 Jensen, L. A., Arnett, J. J., & McKenzie, J. (2011). Globalization and cultural identity. In Handbook of identity theory and research (pp. 285-301). Springer, New York, NY.